Ốm nghén, hay còn gọi là nghén bầu, là một hiện tượng phổ biến xảy ra ở phụ nữ mang thai, đặc biệt trong giai đoạn ba tháng đầu thai kỳ. Đây là phản ứng của cơ thể đối với sự thay đổi nội tiết tố khi mang thai, thường biểu hiện qua các triệu chứng như buồn nôn, nôn, đầy hơi, mất ngủ và mệt mỏi. Triệu chứng có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào trong ngày và mức độ nghiêm trọng khác nhau tùy từng người.
Theo thống kê, khoảng 70% thai phụ bắt đầu cảm thấy buồn nôn từ tuần thứ 4 đến tuần thứ 12 của thai kỳ. Một số trường hợp kéo dài đến tuần thứ 16, hoặc thậm chí suốt thai kỳ, đặc biệt ở những phụ nữ có cơ địa nhạy cảm.
Nguyên nhân gây ốm nghén
Nguyên nhân chính xác của ốm nghén vẫn chưa được xác định, nhưng có một số giả thuyết phổ biến:
- Thay đổi nội tiết tố: Hormone Progesterone và HCG tăng cao trong thai kỳ làm giãn các cơ hệ tiêu hóa, gây khó tiêu và cảm giác buồn nôn.
- Nhạy cảm với mùi vị: Hệ thần kinh của thai phụ trở nên nhạy cảm với một số mùi thực phẩm như thịt sống, cá, hoặc thức ăn có mùi đặc trưng.
- Thói quen ăn uống thất thường: Chế độ ăn uống không ổn định trước khi mang thai cũng có thể là nguyên nhân.
- Yếu tố di truyền: Thai phụ có mẹ từng bị ốm nghén cũng có khả năng cao gặp tình trạng này.
Một số đối tượng có nguy cơ ốm nghén cao hơn:
- Mang thai lần đầu.
- Mang song thai hoặc đa thai.
- Từng có tiền sử nghén nặng.
- Cơ thể gầy yếu hoặc mắc bệnh nguyên bào nuôi.
Triệu chứng của ốm nghén
Ốm nghén thường biểu hiện với các triệu chứng:
- Buồn nôn và nôn (đặc biệt khi tiếp xúc với mùi thức ăn).
- Mất cảm giác ngon miệng, chán ăn.
- Hoa mắt, chóng mặt, sút cân.
- Mệt mỏi, khó tập trung.
Mức độ ốm nghén có thể được chia thành hai loại:
- Nghén thông thường: Chiếm 80% các trường hợp, triệu chứng chỉ ở mức độ nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.
- Nghén nặng: Gây mất nước, rối loạn điện giải, sụt cân nghiêm trọng, cần can thiệp y tế.
Ốm nghén có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp ốm nghén là dấu hiệu tích cực, cho thấy thai kỳ đang phát triển khỏe mạnh. Nghiên cứu của Tiến sĩ Stefanie N.Hinkle năm 2016 khẳng định rằng thai phụ bị ốm nghén có tỷ lệ sảy thai thấp hơn 50–70% so với người không bị nghén.
Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc quá nghiêm trọng, có thể gây mất cân bằng điện giải, mất nước, và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của mẹ và bé. Những dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám ngay:
- Sụt cân nghiêm trọng trong thời gian ngắn.
- Nôn liên tục, không ăn uống được.
- Choáng váng, ngất xỉu.
- Xuất huyết âm đạo hoặc nôn ra máu.
Cách kiểm soát và phòng tránh ốm nghén
1. Điều chỉnh chế độ ăn uống:
- Chia nhỏ bữa ăn (5–6 bữa/ngày).
- Tránh thức ăn có mùi, thức ăn cay, nhiều dầu mỡ.
- Uống nước đủ (2–3 lít/ngày) và ưu tiên nước trái cây hoặc nước chanh.
- Ăn bánh quy hoặc hạt khô trước khi ra khỏi giường vào buổi sáng.
- Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và chất sắt.
2. Giải tỏa tâm lý:
- Nghỉ ngơi, thư giãn, tránh căng thẳng.
- Làm những việc yêu thích để giữ tinh thần thoải mái.
3. Tập luyện thể dục:
- Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ, hoặc bơi lội để cải thiện sức khỏe và tâm trạng.
4. Sử dụng thuốc (khi cần):
- Thuốc B6, Metoclopramide có thể được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để giảm triệu chứng nôn ói.
Lưu ý
Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng. Khám thai định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.
Trung tâm Sản Phụ khoa tại các bệnh viện lớn hiện nay, như Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cung cấp các gói khám thai toàn diện và các dịch vụ xét nghiệm hiện đại, giúp theo dõi sức khỏe thai kỳ một cách tối ưu.